سلف (L):

سلف یا سیم پیچ، سیم هادی معمولی است که پیچانده شده است. سلف المانی است که انرژی الکتریکی را توسط میدان الکترومغناطیسی در خود ذخیره می کند. سلف از دو قسمت اصلی تشکیل شده است.

1. سیم پیچ: سیم پیچ از پیچیدن طول معینی از یک سیم هادی با روکش عایق بر روی یک پایه عایق شکل می گیرد:

1. هسته: قسمت است که درون سیم پیچ قرار می گیرد تا مسیر مناسبی برای میدان مغناطیسی فراهم آورد. در فرکانس های بالا 50Mhz به علت استفاده از سلف های با خود القایی کم، جنس هسته از هوا است.

در سلف های با خود القایی زیاد در صورتی که هسته از هوا باشد ابعاد سلف بزرگ می شود، بنابراین هسته ی مناسب در صنعت الکترونیک فریت ها هستند. در شکل زیر تعدادی از فریت های آماده برای سلف ها و ترانسفورماتورها نشان داده شده است.

از سیم پیچ ها در ساختمان ترانسفورماتورها، موتورهای الکتریکی، فیلتر ها، بلندگو، میکروفون، گوشی و غیره استفاده می شود.

فریت: به طور کلی اصطلاح (فریت) به مواد سرامیکی ای گفته می شود که دارای خواص فرومغناطیس باشند. فریتی که در سلف ها بیش تر استفاده می شود در شمار فریت های نرم هستند.

میدان مغناطیسی سلف: هرگاه از یک سیم جریان عبور کند در اطراف سیم یک میدان مغناطیسی ایجاد می شود. اگر مقدار جریان ثابت باشد ، شدت میدان مغناطیسی در هر نقطه از اطراف سیم ثابت خواهد بود. همچنین در این حالت جهت میدان مغناطیسی نیز همواره ثابت خواهد بود . اما در صورتی که مقدار جریان متغیر باشد، در اطراف سیم یک میدان مغناطیسی متغیر ایجاد خواهد شد . یعنی در این حالت شدت و جهت میدان مغناطیسی پیوسته تغییر می کند. اما در هر حال شدت میدان مغناطیسی ایجاد شده، در هر لحظه در نزدیکی سیم بیشتر است و هر چه از سیم دورتر شویم میدان مغناطیسی ضعیف تر می شود . حال اگر یک سیم راست را پیچیده و به شکل فنر درآوریم ، با عبور جریان از آن، میدان مغناطیسی اطراف حلقه های این سیم پیچ با هم جمع شده و یک میدان مغناطیسی قوی تر را تشکیل می دهند که این میدان مغناطیسی شبیه به میدان مغناطیسی اطراف یک آهن ربای دائم می باشد. به این سیم پیچ ، بوبین یا سلف نیز می گویند . در شکل زیر علامت اختصاری سیم پیچ نمایش داده شده است.

1.  جهت میدان مغناطیسی ایجاد شده در اطراف یک سیم راست حامل جریان را می توان از قانون دست راست بدست آورد . بر اساس این قانون اگر مطابق شکل سیم راست حامل جریان را به گونه ای در دست راست بگیریم که انگشت شست در جهت جریان باشد ، جهت خم شدن چهار انگشت دیگر ، جهت میدان مغناطیسی در اطراف سیم را نشان می دهد .

1.  برای تعیین جهت میدان مغناطیسی در داخل یک سیم پیچ نیز می توان از قانون دست راست استفاده کرد . بر اساس این قانون اگر مطابق شکل سیم پیچ را طوری در دست راست بگیریم که جهت چهار انگشت در جهت جریان باشد ، انگشت شست جهت میدان مغناطیسی در داخل سیم پیچ را نشان می دهد. فلش های موجود در شکل جهت جریان در سیم پیچ را نشان می دهد .

زمانی که از یک هادی جریان متناوبی عبور می کند در یک نیم سیکل جریان متناوب ، یک میدان مغناطیسی در اطراف سیم پیچ ایجاد می شود و سپس به تدریج از بین می رود . در نیم سیکل بعدی نیز میدان مغناطیسی در جهت مخالف ایجاد می شود و سپس به تدریج از بین می رود و این روند ادامه می یابد . زمانی که میدان مغناطیسی در حال ایجاد شدن است ، خطوط میدان مغناطیسی از مرکز هادی به طرف خارج گسترش می یابد و میدان مغناطیسی در حال گسترش به وسیله هادی قطع می شود و در نتیجه در دو سر هادی ولتاژی القا می شود . با کم شدن میدان مغناطیسی و قطع شدن خطوط میدان توسط هادی ، مجدداً ولتاژی در هادی القا می شود .

بنابراین افزایش و یا کاهش جریان در هادی ، سبب گسترش و یا فروکش کردن میدان مغناطیسی در اطراف هادی می شود و متناسب با تغییرات میدان ، ولتاژی در دو سر هادی القا می گردد . این خاصیت را خودالقایی می گویند . توجه داشته باشید که اگر جریان عبوری از هادی ثابت باشد ، میدان مغناطیسی ایجاد شده نیز ثابت خواهد بود و لذا ولتاژی در دو سر هادی القا نمی شود . ولتاژ القا شده در هادی دارای مقدار و جهت است . مقدار این ولتاژ به میزان تغییرات شدت میدان مغناطیسی و اندوکتانس هادی بستگی دارد . تغییرات میدان مغناطیسی نیز خود وابسته به سرعت تغییرات جریان و یا به عبارتی وابسته به فرکانس جریان و همچنین وابسته به مقدار جریان است . اما برای تعیین جهت ولتاژ القا شده در دو سر هادی از قانون لنز استفاده می شود .

قانون لنز: طبق قانون لنز جهت ولتاژ القایی همواره به گونه ای است که با عامل به وجود آورنده اش مخالفت می کند . یعنی هنگامی که جریان افزایش می یابد ، جهت ولتاژ القایی به گونه ای است که با افزایش جریان مخالفت می کند و هنگامی که جریان کاهش می یابد ، جهت ولتاژ القایی به گونه ای است که با کاهش جریان مخالفت می کند . بنابراین همواره ولتاژ داده شده به دو سر سیم پیچ با ولتاژ القا شده در سیم پیچ 180 درجه اختلاف فاز دارد . یعنی با زیاد و کم شدن ولتاژ داده شده به دو سر یک سیم پیچ در یک جهت ، ولتاژ القا شده در سیم پیچ در جهت مخالف آن زیاد و کم می شود.

اندوکتانس سیم پیچ: در مورد اندوکتانس سیم پیچ باید گفت که اندوکتانس مهمترین مشخصه یک سیم پیچ و در حقیقت یکی از خصوصیات فیزیکی یک سیم پیچ است که مقدار آن وابسته به جنس هسته سیم پیچ ، تعداد دور سیم پیچ ، طول سیم پیچ و سطح مقطع سیم پیچ است و طبق تعریف ، اندوکتانس هر سیم پیچ نشان می دهد که به ازای یک آمپر در ثانیه تغییر در جریان، چند ولت در سیم پیچ القا می شود. مقدار اندوکتانس هر سیم پیچ از رابطه زیر محاسبه می شود.

که در این رابطه µ پرمابلیته هسته و یا قابلیت نفوذپذیری هسته بر حسب هانری است و نشان دهنده توانایی هسته در متمرکز کردن خطوط میدان مغناطیسی در درون هسته است. پرمابلیته همه اجسام را نسبت به پرمابلیته هوا می سنجند. به این ترتیب که پرمابلیته هوا را یک فرض کرده و پرمابلیته دیگر اجسام را نسبت به آن می سنجند. یعنی به هر جسمی یک عدد به نام ضریب پرمابلیته نسبت می دهند که این عدد نشان دهنده این است که پرمابلیته این جسم چند برابر پرمابلیته هواست و از ضرب این عدد در پرمابلیته هوا، پرمابلیته آن جسم بدست می آید. در رابطه فوق همچنین A سطح مقطع هسته بر حسب متر مربع ،N  تعداد دور سیم پیچ و l طول سیم پیچ بر حسب متر می باشد.

با توجه به مطالب فوق ، ولتاژ القا شده در سیم پیچ از رابطه زیر بدست می آید .

یعنی میزان ولتاژ القایی برابر است با حاصلضرب اندوکتانس سیم پیچ در تغییرات لحظه ای جریان نسبت به زمان.

که در این رابطه XL مقاومت القایی سیم پیچ بر حسب اهم، 2π عدد ثابت،F فرکانس جریان عبوری از سیم پیچ بر حسب هرتز و L اندوکتانس سیم پیچ بر حسب هانری است .

شکل زیر پراکندگی میدان مغناطیسی اطراف یک سیم پیچ را نشان می دهد:

شکل زیر هم جهت جریان عبوری از سلف، سیم پیچ با هسته هوا را نشان می دهد:

مقدار القایی لحظه ای از رابطه زیر بدست می آید:

اتصال سیم پیچ ها به صورت سری یا موازی: اگر تعدادی سیم پیچ را همانند شکل زیر به صورت سری به یکدیگر وصل کنیم، اندوکتانس کل برابر مجموع اندوکتانس های موجود در مدار خواهد بود. یعنی داریم:

در این رابطه t ار کلمه total به معنای کل، گرفته شده است.

به عنوان مثال اگر در شکل بالا،L1=2mH و L2=3mH و L3=5mH باشند مقدار اندوکتانس کل چقدر است؟   

بنابراین مقدار اندوکتانس کل برابر با 10mH، می باشد.

همچنین در این حالت مقاومت القایی کل نیز برابر مجموع مقاومت های القایی تمامی سیم پیچ ها خواهد بود. یعنی داریم:

حال اگر سیم پیچ ها مطابق شکل زیر به صورت موازی به هم وصل شوند، اندوکتانس کل از رابطه زیر محاسبه می شود.

همانطور که از رابطه بالا مشاهده می شود در این حالت اندوکتانس کل، از تک تک اندوکتانس های سیم پیچ های مدار کمتر است.

به عنوان مثال اگر داشته باشیم L1=1mH - L2=4mH - L3=5mH مقدار اندوکتانس کل چقدر است؟

بنابراین مقدار اندوکتانس معادل برابر 690uH است که این مقدار از اندوکتانس تک تک سلف ها کمتر است.

همچنین در این حالت مقاومت القایی معادل از رابطه زیر بدست می آید.

که این رابطه نیز نشان می دهد که در این حالت مقاومت القایی کل، از مقاومت القایی تک تک سیم پیچ ها کمتر است.

       البته روابط بالا در صورتی برقرار هستند که بین سیم پیچ ها، القای متقابل وجود نداشته باشد. القای متقابل زمانی به وجود می آید که دو سیم پیچ طوری در نزدیکی یکدیگر قرار گیرند که میدان مغناطیسی متغیر تولید شده توسط هر یک از سیم پیچ ها، سیم پیچ دیگر را قطع کند و سبب تغییر میدان مغناطیسی آن سیم پیچ و در نتیجه تغییر اندوکتانس و ولتاژ القا شده در آن گردد. در این صورت روابط مربوط به اندوکتانس و مقاومت القایی که در بالا بیان شد، صادق نبوده و نیاز به تغییراتی پیدا می کنند. برای مشخص کردن میزان القای متقابل بین دو سیم پیچ، پارامتری به نام اندوکتانس متقابل به این صورت تعریف می شود که هرگاه جریانی با نرخ تغییر یک آمپر بر ثانیه، ولتاژی برابر با یک ولت در سیم پیچ القا کند، اندوکتانس متقابل دو سیم پیچ برابر با یک هانری می باشد. مقدار اندوکتانس متقایل دو سیم پیچ بستگی به اندوکتانس هر یک از سیم پیچ ها و همچنین ضریب کوپلاژ بین دو سیم پیچ دارد و از رابطه زیر بدست می آید .

      که در این رابطه L1 و L2 اندوکتانس های هر یک از دو سیم پیچ و K ضریب کوپلاژ است. ضریب کوپلاز پارامتری بدون واحد است که می تواند مقداری بین صفر و یک داشته باشد. هرگاه کلیه خطوط میدان مغناطیسی ایجاد شده توسط یک سیم پیچ، از سیم پیچ دیگر عبور کند مقدار K برابر یک و چنانچه دو سیم پیچ کاملاً از هم دور باشند و یا طوری قرار گرفته باشند که خطوط میدان مغناطیسی هیچ یک از آنها از دیگری عبور نکند، مقدار K صفر خواهد بود.

این شکل برش داده شده یک ترانس و

نحوه قرار گیری سیم پیچ ها و عایق ها

را نشان می دهد:

شکل جدید سلف ها در مدارات دیجیتال :  

     امروزه در برخی از مدارات دیجیتال بدلیل استفاده مکرر از سلف ها با مقدار مشخص و کوچک تر شدن مدارات الکترونیکی، از نوعی سلف های آماده که شبیه مقاومت می باشند استفاده می کنند، که برای نشان دادن مقدار شان از کد های رنگی مانند مقاومت ها بهره می گیرند.این سلف ها نیز بصورت SMD، هم ساخته می شوند، اگر چنین نبود تلفن های همراه امروزی بسیار بزرگتر از ابعاد امروزی بودند. راه دیگری هم برای کوچک کردن ابعاد برد الکترونیکی که در آن از سلف بهره گرفته شده وجود دارد که آن ترسیم کردن سلف ها برروی مس فیبرمدارچاپی می باشد.

تشخیص معیوب بودن سلف یا سیم پیچ ها:  

در این حالت معمولاً اگر سلف باشد می شود از شکل ظاهری آن به معیوب بودنش پی برد زیرا سیم سلف یا بوبین در این وظیعت تغییر رنگ داده و تیره می شود. با تعویض آن با سلف یا سیم جدید می شود رفع عیب کرد، ممکن است که سلف آماده در بازار پیدا نشود باید بصورت دست ساز آن را بسازید در این حالت دقت کنید چون یک میلی متر خطا در هنگام پیچاندن سیم پیچ ممکن است باعث کارنکردن مدار مورد نظر شود. در ترانسفورماتور ها ممکن است آسیب دیدگی در زیر لایحه های سیم پیچ مخفی شده باشد در این حالت باید توسط مولتی متر ترانس مورد نظر را بررسی نمود، ابتدا کلید سلکتور مولتی متر را برروی وضعیت بررسی اتصال کوتاه یا همان بوق قرار داده دوسیم آن را به سر سیم های خارج شده از ترانس وصل نمایید قبلاً اتصال برق یا تغذیه ترانس را قطع کنید تا به مولتی متر شما آسیب نرسد، باید مولتی متر شما اهمی را نشان دهد اگر چنین نبود؟ روکش کاغذی روی ترانس را برداشته و مجدد اتصال سیم های مولتی متر را مستقیم به سر سیم مسی که کمی از روکش آن با شعله کبریت یا فندک برداشته شده متصل نمایید اگر بازهم اهمی نشان داده نشد عیب از داخل سیم پیچ بوده در این حالت اگر ترانس شما جریان بالا بود و ارزش سیم پیچی جدید داشت سیم آسیب دیده را تعویض کنید اگر که نه یک ترانس جدید جایگزین ترانس آسیب دیده کنید چون قیمت این ترانس نو از تعویض سیم پیچ کمتر است.

نسخه ی pdf قابل دانلود این صفحه:

لینک دانلود:

http://s3.picofile.com/file/7368053331/Electronic_Self_Inductor_002_.zip.html

رمز فایل: www.Project-esisis.com

راھنمای دانلودگزارش خرابی لینک

مقاومت الکتریکی (R):

مقاومت عنصر یا قطعه ی الکتریکی است که سبب محدود شدن جریان تولید شده در مدارات الکتریکی می شود. به عبارت دیگر، مقاومت با عبور جریان مخالفت می کند.

واحد مقاومت اُهم (Ω) است و آن را با حرف R نشان می دهند. مقاومت دارای انواع مختلف با ویژگی های خاص است. علامت اختصاری مقاومت به صورت زیر می باشد:

مقدار اهمی مقاومت: مهم ترین مشخصه یک مقاومت مقدار آن است که برحسب اهم (Ω) ، کیلواهم (KΩ) یا مگااهم (MΩ) بیان می شود. مقادیر کیلو و مگا را با این ضرایب می توان به اهم تبدیل کرد:

توان مجاز: ماکزیمم توانی که مقاومت به طور دائم می تواند تحمل کند را توان مجاز گویند. این توان اغلب به صورت حرارت در اطراف مقاومت هدر می رود. ماکزیمم قدرت مجاز، به حرارت محیط، ولتاژ و جریان مقاومت بستگی دارد. مقادیر استاندارد توان مجاز در مقاومت های لایه ی کربنی بصورت شکل زیر می باشد.

مقدار این توان از رابطه ی به دست می آید. برای بالا بردن ضریب اطمینان بهتر است

پس از محاسبه ی توان از مقاومت با توان مجاز بالا تر استفاده نمود.

تلرانس: مقدار واقعی یک مقاومت در عمل با مقدار که به وسیله سازنده قید می شود اختلاف دارد. این اختلاف تلرانس یا درصد خطا نامیده می شود و آن را برحسب درصد بیان می کنند. این خطا در مداراتی که نیاز به دقت بسیار زیادی دارند مانند ولتمتر و... دارای اهمیت بالای می باشد. میزان درصد تلرانس معرف حدّ پایینی و حدّ بالایی مقدار مقاومت است؛ برای مثال اگر یک مقاومت 100 اهم دارای تلرانس 10% باشد دارای مقداری بین 90 تا 100 اهم است. مقاومت ها را برحسب مقدار تلرانس به چهار دسته تقسیم می نمایند:

انواع مقاومت ها: مقاومت های الکتریکی را به این صورت می توان تقسیم بندی نمود:

1. مقاومت های ثابت: مقاومت های ثابت به آن دسته از مقاومت ها گفته می شود که مقدارشان ثابت است.
2. مقاومت های سیمی: این نوع مقاومت ها از پیچیدن طول معینی سیم مقاومت دار از جنس آلیاژ های مختلف نیکل برروی استوانه ای عایق از جنس سرامیک ساخته می شود. این مقاومت عموماً برای توان های بالا 2 تا 250 وات ساخته می شود.

مقاومت های سیمی توان 2 وات به بالا عموماً در یک محفظه مانند سیمان با مقطع مربع – مستطیل شکل ساخته می شوند و به مقاومت های آجری معروفند. شکل خاص محفظه ی مقاومت های آجری این امکان را فراهم می آورد که برای خنک کردن بتوان آنها را بر روی ورقه ی آلومینیوم که فلزی است خنک کننده (رادیاتور) قرار داد.

نکته: یکی از ویژگی های خوب مقاومت سیمی این است که به هنگام سوختن شعله ور نشده هم چنین پس از سوختن، کاملاً قطع می شود به همین دلیل در بسیاری از مدارها به عنوان مقاومت فیوزی استفاده می شود و به آن مقاومت حفاظتی نیز می گویند. زیرا این مقاومت ها در حالت عادی به صورت یک مقاومت معمولی عمل می کنند و چنان چه جریان عبوری آن از حد معینی بیش تر شود مانند یک فیوز قطع می شوند.

مقاومت های متغیر: مقاومت های متغیر به مقاومت هایی اطلاق می شود که مقدار شان ثابت نبوده و قابل تغییر می باشد.

1. مقاومت های تابع حرارت (ترمیستور): مقدار اهم این مقاومت ها تابع ای از حرارت است. یعنی در اثر حرارت میزان مقاومتشان تغییر می کند. مقاومت های حرارتی را تحت عنوان (ترمیستور) می شناسیم. در این مقاومت ها تغییرات مقدار مقاومت نسبت به تغییرات دما خطی  نیست. از این مقاومت ها در مدارها به صورت حس کننده های حرارتی در مسیر دستگاه های الکتریکی نظیر موتور های الکتریکی ، کوره ها و .... استفاده می شود، نمونه ای از این کاربرد ها در لامپ تصویر تلویزیون و مانیتور ها در بخش حس گر گرم شدن لامپ اشعه الکترون می باشد که با گرم شدن لامپ این مقاومت حرارتی فعال شده و اجازه نمایش تصویر را به صفحه می دهد اگر این سنسور حرارتی خراب شود در هنگام روشن شدن صفحه تصویر دیرتر بالا می آید.
2. ترمیستور با ضریب حرارتی مثبت (PTC): نوعی ترمیستور است که با افزایش دما مقدار مقاومت آن افزایش می یابد. مقدار اهم مقاومت های PTC را در دمای C°25 بیان می کنند. هم چنین علاوه بر این مقدار دمایی را که مقاومت PTC دو برابر می شود، قید می کنند. به این دما دمای سوئیچ می گویند. منحنی تغییرات مقاومت نسبت به حرارت PTC به همراه تصویر چند نمونه از آن در شکل زیر آورده شده است.

1.  ترمیستور با ضریب حرارتی منفی (NTC ): نوعی ترمیستور است که با افزایش دما مقدار مقاومت آن  کاهش می یابد. یعنی این نوع مقاومت ها دارای ضریب حرارتی منفی هستند. در انتخاب مقاومت های NTC به ماکزیمم قدرت مجاز مقاومت نیز باید توجه کرد. منحنی تغییرات مقاومت نسبت به تغییرات دما در NTC به صورت غیر خطی و نزولی است.

1.  مقاومت های تابع نور (LDR ):  مقدار مقاومت تابع نور LDR تابع تغییرات شدت نور تابیده شده به سطح آن است. مقاومت تابع نور در فضای تاریک دارای مقاومت خیلی زیاد در حد مگااهم و در روشنایی دارای مقاومت کم در حد کیلو یا اهم است. مقاومت های LDR را فتورزیستور هم می نامند. برای آنکه نور روی عنصر مقاومتی فتورزیستور اثر گذارد معمولاً سطح ظاهری آن  را با شیشه یا پلاستیک شفاف می پوشانند. علامت اختصاری و نمای ظاهری آن در شکل زیر آورده شده است:

از این مقاومت در مدارات الکترونیکی به عنوان تشخیص دهنده ی نور (نورسنج) استفاده می شود. ازجمله کاربردهای این مقاومت استفاده ی آن در دوربین های عکاسی و کلید های نوری فتوسل و چشم الکترونیکی است.

1. مقاومت های تابع ولتاژ (VDR ):  مقاومت های هستند که متناسب با تغییر ولتاژ مقاومت آنها تغییر می کند تا همواره ولتاژ یکسانی در مدار وجود داشته باشد. مقدار اهم این مقاومت ها با ولتاژ رابطه ی معکوس دارد، یعنی با افزایش ولتاژ مقدار اهم آن ها کاهش می یابد. شکل ظاهری چند واریستور به همراه منحنی مشخصه ی آنها در زیر آورده شده است.

واریستور ها به پلاریته ولتاژ اعمال شده وابسته نیستند که این خود مزَیتی برای این نوع مقاومت ها محسوب می شود زیرا برای استفاده در مدارات AC بسیار مناسب هستند.

از جمله کاربردهای  این مقاومت  عبارت اند از:

الف- تثبیت کننده های ولتاژ: در مدار شکل زیر با تغییر ولتاژ ورودی ولتاژ خروجی Vout ثابت می ماند زیرا اگر ولتاژ ورودی افزایش یابد مقاومت VDR کم می شود و جریان عبوری از مدار را زیاد می کند. زیرا شدت جریان باعث افزایش افت ولتاژ دوسر مقاومت R می شود، به این ترتیب ولتاژ اضافی ورودی در دوسر R ظاهر می شود  Vout را ثابت نگه می دارد.

ب- حفاظت مدارها در مقابل اضافه ولتاژ ها در اثر قطع و وصل کلید: در هنگام قطع و وصل کلید، جریان مدار تغییر می کند و ولتاژ القایی زیادی توسط سیم پیچ ایجاد می شود. این ولتاژ مقدار اهم VDR را کم می کند و مدار از طریق VDR بسته می شود و کلید را در مقابل ولتاژ القایی سلف حفاظت می کند.

1.  مقاومت های تابع میدان مغناطیسی (MDR ):  به مقاومت های گفته می شود که به سبب اثر میدان مغناطیسی برآن ها مقدار اهمشان تغییر می کند. در ساخت این مقاومت ها از نیمه هادی هایی استفاده شده که دارای ضریب حرارتی منفی هستند؛ به همین دلیل، در صورت افزایش دما مقدار مقاومت آن ها کاهش می یابد.

استانداردهای مقاومت:  
قطعات تولیدی کارخانجات مختلف ممکن است در نقاط مختلف جهان استفاده شود؛ از این رو ضروری است که تمامی آنها به منظور تولید قطعات خود از نظر مقدار و سایر مشخصات از روش ها و استانداردهای خاص پیروی کنند. معمول ترین آن استاندارد اروپایی است که با حروف ( E ) مشخص می شود. این استاندارد خود شامل سری های مختلفی به شرح زیر است:

سری E ₆ - این سری دارای 6 قسمت و تلرانس مقاومت های 20 درصد است.

سری E ₁₂ - این سری دارای 12 قسمت و تلرانس مقاومت های 10 درصد است.

سری E ₂₄ - این سری دارای 24 قسمت و تلرانس مقاومت های 5 درصد است.

هر یک از سه سری شامل اعدادی هستند که به آن ها ( اعداد پایه ) می گویند و با ضرب یا تقسیم اعداد هر سری در مضارب 10 می توان مقادیر مختلفی از این سری ها را به دست آورد. برای مثال، با داشتن عدد پایه 1.5 می توان به مقاومت های که در این سری ها ساخته می شوند.

تشخیص مقدار اهم مقاومت ها:  
مقدار اهم مقاومت ها به سه روش مشخص می شوند که عبارت اند از: 1- نوارهای رنگی، 2- رمزهای عددی و 3- نوشتن مقدار مقاومت.

1. تشخیص مقاومت با استفاده از نوارهای رنگی: مقاومت ها توان کم دارای ابعاد کوچک هستند؛ به همین دلیل مقدار مقاومت و تلرانس را به وسیله ی نوارهای رنگی مشخص می کنند که خود این روش به دو شکل صورت می گیرد: الف- چهار نواری ب- روش پنج نواری.

روش چهار نواری که معمول تر هم است برای تعیین مقاومت های با تلرانس 2% به بالا استفاده می شود. در این روش از دو رنگ اول برای عدد، رنگ سوم برای ضریب و رنگ چهارم برای تلرانس استفاده می شود. چنانچه مقاومت رنگ چهارم نداشته باشد بی رنگ محسوب شده و تلرانس آن را 20% در نظر می گیریم. روش پنج نواری نیز برای مقاومت های دقیق و خیلی دقیق، تلرانس کم تر از 2% استفاده می شود.

باید توجه نمود که رنگ نوار اول هرگز سیاه نیست و در ضمن اگر نوار رنگی معرف ضریب طلایی باشد ضریب 0.1 و اگر نقره ای باشد ضریب 0.01 است.
مثال: باتوجه به جدول کدها ی رنگی مقدار اهم و تلرانس مقاومت را تعیین کنید: 
حلَ :      15x 0.01 = 0.15Ω  ±%5

1.  تشخیص مقدار مقاومت با استفاده از رمز حروف: روش دیگری که برای نشان دادن مقدار مقاومت ها به کار می رود استفاده از حروف خاصی است که به صورت رمز،مقدار و درصد تلرانس مقاومت را بیان می کند.

در این روش حرف اول ضریب و حرف دوم تلرانس بوده، چنان چه مقدار عددی دارای ممیز    باشد از همان حروف به منظور ممَیز استفاده می شود.
مثال: مقدار و تلرانس مقاومتی که بصورت رمز بر روی آن کد 5R6K نوشته شده چه قدر است؟

1.  تشخیص مقدار مقاومت با استفاده از مقدار نوشته شده: در این روش مقدار مقاومت و تلرانس آن مستقیماَ روی مقاومت نوشته می شود.

نمونه ای از این روش در شکل زیر آورده شده معمولاً در مقاومت های Array و مقاومت های Resistor Network و مقاومت های SMD استفاده می شود نحوه سیم بندی داخل این مقاومت ها در شکل های مداری زیر آورده شده است:

مقاومت صفر اهم:  
نوعی دیگر از مقاومت ها وجود دار که معمولاً بعنوان سیم پل (جامپر) استفاده می شوند در مدارات دیجیتال، همچنین می شود از آنها بعنوان فیوز  fuse استفاده نمود.   

تشخیص معیوب بودن مقاومت ها:  
در انواع مختلف مقاومت ها برای تشخیص سالم بودن یا سوختن آنها از مولتی متر دیجیتال یا آنالوگ استفاده می شود، ابتدا کلید سلکتور مولتی متر را برروی وضعیت بررسی اتصال کوتاه یا همان بوق قرار داده دوسیم آن را به دو پایه مقاومت متصل نموده اگر بوق بصورت مکرر به صدا در آمد و مقاومت نشان داده شده کمتر از مقدار کد رنگی روی مقاومت باشد این مقاومت آسیب دیده است، ولی معمولا مقاومت ها در هنگام سوختن اتصال داخلی آنها قطع می شود مانند شکل زیر :

گاهی هم وجود دارد که مقاومت نیم سوز شده و جریان بصورت لحظه ای باعث سوختن آن شده در این موارد نمی شود از روی شکل ظاهری مقاومت تشخیص داد که سالم است یا سوخته در این موارد از روش بالا استفاده می نماییم، همیشه مقاومت بصورت شکل بالا آسیب نمی بیند بلکه رنگ روکش آن تغییر رنگ داده بصورت دودی می شود. ممکن است که مقاومت در هنگام آسیب دیدن از وسط ترکیده و از مدار هم جدا شود معمولاً در مقاومت های SMD این حالت روخ می دهد.

در هنگام جایگزین کردن این نوع مقاومت های سوخته بعلت آسیب دیدن لایه رنگها تشخص مقدار این مقاومت مشکل شده و باید به نقشه مداری دستگاه مورد نظر رجوع کرد، یا در مدارات دیجیتال از مقاومت های متظاهرکه معمولاً تکراری می باشد استفاده نمود. یا بوسیله تشخیص دادن وظیفه آن بخش از مدار مقاومت مورد نظر را جایگزین نمود.

نسخه ی pdf قابل دانلود این صفحه:

لینک دانلود:

http://s3.picofile.com/file/7368052682/Electronic_Resistor_001_.zip.html

رمز فایل: www.Project-esisis.com

راھنمای دانلودگزارش خرابی لینک

منبع:www.Project-esisis.com